Ciekawski czwartek odc. 6 - 7. Próba (sił) i cecha (charakteru) probiercza :)

Dziś poruszę bardzo istotny temat, zarówno dla osób lubujących się w biżuterii, jak i tych tworzących lub początkujących w jubilerskim fachu. Próba metalu i cecha probiercza, to dwa hasła często ze sobą mylone, a jakże istotne przy zakupie biżuterii ze szlachetnych kruszców. Postaram się w przystępny sposób przybliżyć Wam oba te pojęcia :D Zacznijmy od próby... sił :P

PRÓBY METALI SZLACHETNYCH

Względem metali szlachetnych stosujemy pojęcie PRÓBY, jest to określenie ilości czystego kruszcu, który znajduje się w stopie. Prawie nigdy nie wykonuje się przedmiotów z czystego metalu, gdyż zarówno srebro, a tym bardziej złoto w czystej postaci jest zbyt miękkie do użytku. 

Przykładowo stop złota o próbie 585 (0.585) zawiera 58.5% czystego złota, reszta (czyli 42.0%) to dodatki (np. srebro i miedź). Dzięki dołączeniu innych metali można uzyskać różne odcienie złota, od delikatnie żółtych, przez klasyczny odcień, po różowe barwy. Jednocześnie złoto utwardza się, dzięki czemu nadaje się do wyrobu biżuterii i innych artefaktów.

Granulat srebrny o próbie 999.

Dla ujednolicenia systemu określania próby wymyślono (względem każdego metalu szlachetnego) kilka oznaczeń cyfrowych, system ich znakowania nie jest do końca dokładny o czym będzie za chwilkę. 

KILKA ISTOTNYCH FAKTÓW:

1. Czysty metal ma próbę 999 (czasem stosuje się także zapis 0.999), zasadniczo owa liczba powinna wynosić 1000, skoro to czysty metal, ale tak naprawdę w przyrodzie go nie znajdziemy.

2. Czystego metalu nie stosuje się w wyrobach, gdyż jest zbyt miękki, bardzo łatwo byłoby go popsuć. Wyjątkiem są poszczególne elementy, takie jak carga (ciągła oprawa kamienia), czy łapki.

3. W celu użycia srebra, złota i pozostałych metali szlachetnych trzeba stworzyć stop metali, czyli zmieszać je z innymi metalami, czasami pospolitymi.
    

Przykładowe mieszanki: 

• ZŁOTO: dodatek miedzi i srebra
• BIAŁE ZŁOTO: oprócz srebra producenci dorzucają pallad, a w tańszej wersji nikiel, który bardzo wybiela wszystkie metale
• SREBRO: dodatek miedzi

4. Każdy metal szlachetny występuje w z góry wyznaczonych próbach:

• ZŁOTO: 0.999 | 0.960 | 0.750 | 0.585 | 0.500 | 0.375 | 0.333
• SREBRO: 0.999 | 0.925 | 0.875 | 0.830 | 0.800  (wytłuściłam najpopularniejsze próby i najmniejsze)

Co ważne, jeśli w badaniu wyjdzie, że stop srebra ma 0.920 zawartości czystego kruszcu, to zostanie on przypisany do próby 0.875, mimo że realnie srebra w stopie jest więcej. Daletego zawsze przy topieniu metalu trzeba uważać na proporcje wszystkich składników :) albo kupować gotowe materiały w zaufanym źródle :) 

PRAWO I CECHY PROBIERCZE 

Tutaj następuje bardzo istotna część dzisiejszego wpisu :) Na oko nie damy rady poznać z jakim stopem mamy do czynienia, w domowych warunkach również tego nie sprawdzimy. Naprzeciw wychodzi nam prawo probiercze obowiązujące w naszym kraju. Pokrótce wspomnę także, jak wygląda ono w innych państwach:

Wyróżniamy trzy systemy prawa probierczego:

1.  Obligatoryjny (obowiązkowy) 

Właśnie taki mamy w naszym kraju. Każdy twórca / firma produkująca wyroby z metali szlachetnych musi oddać je do Urzędu Probierczego, który zbada zawartość czystego metalu w stopie (czyli próbę metalu). Po badaniu w owym urzędzie następuje cechowanie przedmiotu, czyli zostaje nabity lub naniesiony laserowo prawnie chroniony znak, potwierdzający zawartość metalu szlachetnego w wyrobie.

Wyjątki: zwolnione z cechowania są przedmioty srebrne o wadze poniżej 5.0 g oraz wyroby złote ważące mniej niż 1.0 g, a także produkty dawnego pochodzenia, przyrządy medyczne, monety...

Inne kraje: Rosja, Ukraina, Białoruś

2. Fakultatywny (nieobowiązkowy) 

W niektórych państwach istnieją urzędy probiercze, ale badanie i cechowanie produktów nie jest obowiązkowe. Producenci czasami sami nabijają numer próby (w formie trzech cyfr określających próbę, np.: 925)

Kraje: Szwajcaria

3. Deklaracja producenta

W danych krajach nie istnieją przepisy probiercze, choć zwykle producenci informują jaką próbę mają wyroby, jednak ta informacja nie jest odgórnie sprawdzana.   

Kraje: USA, Włochy

W każdym kraju, który posiada prawo probiercze istnieją inne oznaczenia, które nabijane są w urzędzie. Poniżej przedstawiam wykaz cech podstawowych stosowanych w Polsce:

Grafika pochodzi z Wikipedii (takie wykazy znajdziecie także na stronie Urzędu Probierczego)

Własnie takie mini znaczki możecie odnaleźć na biżuterii, którą kupujecie u jubilera lub indywidualnych twórców. Każdy metal ma inną cechę, różniącą się kształtem, określeniem próby, obrazkiem i literką, już tłumaczę, po co to wszystko :)

Cechy podstawowe mogą być nabijane lub nanoszone laserowo, czasami znak probierczy ulega zatarciu (jest to naprawdę maleńki symbol, który najlepiej oglądać przez lupę), wtedy każdy detal może być istotny. 

KSZTAŁT: każda cecha ma inny, pomaga to określić z jakim metalem mamy do czynienia, jeśli cała reszta jest nieczytelna.

LICZBA: określa z jakiej próby metalu został wykonany przedmiot

CYFRA: w przypadku złota stosuje się skrótowy zapis prób, gdzie 0 - to najwyższa wartość, a 6 - najniższa zawartość czystego złota. Cechy do złota zostały specjalnie zminiaturyzowane, gdyż wyroby z tego kruszcu zwykle są bardzo drobne.

LITERA: określa miejsce, gdzie została nabita cecha, i tak "W" = Warszawa, "K" 

= Kraków, "P" = Poznań...

OBRAZEK: do każdego metalu jest przypisana inna ilustracja.

                     Złoto - głowa rycerza w hełmie, zwrócona w lewo, jak dla mnie to samuraj..

                     Srebro - to głowa kobieca zwrócona w prawo, nakryta chustką

                     Platyna - głowa konia odwrócona w lewo

                     Pallad - wbrew pozorom to nie owca z długimi uszami, a głowa psa :P

Przy niektórych cechach podstawowych występują jeszcze cechy dodatkowe. Stosuje się je, gdy przedmiot składa się z kilku części ( np. zawieszka + łańcuszek ), dobrze to widać na poniższym zdjęciu, na którym widnieje jeszcze mój imiennik. 

IMIENNIK, to kolejny ważny element. Każdy legalnie działający artysta musi posiadać swój imiennik zatwierdzony w Urzędzie Probierczym (nie mogą istnieć dwa takie same imienniki). Mój składa się z inicjałów przedzielonych dwukropkiem, a to wszystko zamknięte w kółeczku. Zanim oddam jakiś swój wyrób do cechowania muszę nabić na nim ową sygnaturę (chyba, że jest bardzo malutki, co u mnie się nie zdarza...) gorzej, gdy zapomnę o tym przed zakuciem kamieni, wtedy to dopiero jest gimnastyka :D Poniżej możecie zobaczyć przykład cechy nabijanej, a nie wypalanej laserowo.

Mam nadzieję, że wymieniłam wszystkie istotne informacje związane z tym tematem, jeśli jednak czujecie pewien niedosyt, to pytajcie śmiało, może coś mi umknęło? Wiecie, jak to jest, gdy już zna się temat od podszewki, to człowiek nie wie, co może być istotne dla innych :D

Czy ta wiedza jest dla Was przydatna?

Dajcie mi znać w komentarzach! :)

Trzymajcie się ciepło i słonecznie!

SKLEP WWW: www.sztukkilka.pl

FACEBOOK BIŻUTERIA: Sztuk Kilka Art Jewelry

PINTEREST: Sztuk Kilka - Inspiracje

***********************************************************